تصویربرداری مقطعی کامپیوتری (CT Scan)

سی‌تی‌اسکن (CT Scan) چیست؟

سی‌تی‌اسکن (Computed Tomography) یا توموگرافی کامپیوتری، یکی از تکنیک‌های تصویربرداری پزشکی پیشرفته است که با استفاده از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری، تصاویر مقطعی دقیقی از داخل بدن تهیه می‌کند. این تصاویر به پزشکان امکان مشاهده سه‌بعدی از اندام‌ها، استخوان‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌های نرم را می‌دهد.

سی‌تی‌اسکن ابزار بسیار مؤثری برای تشخیص انواع بیماری‌ها مانند سرطان، بیماری‌های قلبی، شکستگی‌های استخوان و آسیب‌های تروماتیک است.

سی‌تی‌اسکن چگونه کار می‌کند؟

• بیمار بر روی تخت مخصوص دستگاه سی‌تی‌اسکن دراز می‌کشد.

• دستگاه از زوایای مختلف اشعه ایکس را به سمت بدن بیمار ارسال می‌کند.

• اشعه‌ها پس از عبور از بدن توسط حسگرهایی دریافت و به رایانه منتقل می‌شوند.

• رایانه با پردازش این اطلاعات، تصاویر مقطعی بدن را به‌صورت برش‌های نازک یا مدل‌های سه‌بعدی تولید می‌کند.

تکنولوژی‌های نوین در سی‌تی‌اسکن

با پیشرفت فناوری، دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن به‌روز شده‌اند و اکنون دقت، سرعت و ایمنی بیشتری دارند. در ادامه، با برخی از مدرن‌ترین انواع سی‌تی‌اسکن آشنا می‌شوید:

سی‌تی‌اسکن با دوز پایین (Low-Dose CT)

این روش میزان پرتوگیری بیمار را کاهش می‌دهد و به‌ویژه برای افراد با نیاز به تصویربرداری مکرر یا کودکان مناسب است.
کاربرد اصلی: غربالگری سرطان ریه، بررسی بیماری‌های ریوی، و تشخیص سنگ‌های کلیه و کیسه صفرا با حداقل خطر پرتوی.

سی‌تی‌قلب (Cardiac CT یا Coronary CT Angiography)

در این نوع تصویربرداری با استفاده از مواد حاجب، جریان خون در عروق کرونری قلب به‌وضوح نمایش داده می‌شود.
کاربرد اصلی: تشخیص انسداد یا تنگی عروق قلب، ارزیابی بیماری‌های قلبی و حملات قلبی.

سی‌تی‌اسکن دو انرژی (Dual-Energy CT)

این تکنولوژی از دو سطح انرژی متفاوت اشعه ایکس استفاده می‌کند تا بتواند تمایز دقیق‌تری بین بافت‌ها و مواد حاجب ایجاد کند.
کاربرد اصلی: تشخیص دقیق‌تر سنگ‌های کلیه، بررسی بافت‌های نرم و سخت، شناسایی تومورها و آنالیز بافتی.

سی‌تی‌حجمی (Volume CT)

در این روش، در زمانی کوتاه حجم زیادی از داده‌های تصویری سه‌بعدی از بخش‌های مختلف بدن جمع‌آوری می‌شود.
کاربرد اصلی: بررسی سریع در موارد اورژانسی، آسیب‌های تروماتیک، ارزیابی دقیق اندام‌ها و تشخیص تومورهای پیچیده.

سی‌تی طیفی (Spectral CT)

با بهره‌گیری از انرژی‌های متفاوت اشعه ایکس، این روش می‌تواند بافت‌ها را بر اساس ترکیب شیمیایی آن‌ها تشخیص دهد.
کاربرد اصلی: تشخیص دقیق‌تر تومورها، ارزیابی سنگ‌های کلیه و صفرا، و تعیین ساختار بافت‌ها.

سی‌تی چهاربعدی (4D CT یا Dynamic CT)

در این تکنولوژی امکان تصویربرداری پیوسته از اندام‌ها در طول زمان فراهم است.
کاربرد اصلی: مشاهده عملکرد ریه‌ها، ردیابی حرکت تومورها و ارزیابی لحظه‌ای عملکرد قلب.

سی‌تی‌آنژیوگرافی (CT Angiography - CTA)

در این روش با استفاده از مواد حاجب، رگ‌های خونی به‌طور دقیق تصویربرداری می‌شوند.
کاربرد اصلی: تشخیص بیماری‌های عروقی مانند آنوریسم، انسداد و بررسی عروق کرونری و مغزی.

سی‌تی‌اسکن تمام بدن (Whole-Body CT)

این تکنیک امکان تصویربرداری از کل بدن را در یک جلسه و زمان کوتاه فراهم می‌کند.
کاربرد اصلی: ارزیابی کامل در بیماران ترومایی، تشخیص سرطان و بررسی متاستاز در سراسر بدن.

مزایا و کاربردهای مدرن سی‌تی‌اسکن

با ورود فناوری‌های جدید، سی‌تی‌اسکن به یکی از ابزارهای اصلی تشخیص و درمان بیماری‌ها تبدیل شده است. برخی از مزایای مهم آن عبارتند از:

• سرعت بالا در تصویربرداری: بسیار کاربردی در شرایط اورژانسی.

• دقت بالا در نمایش بافت‌های مختلف: توانایی نمایش هم‌زمان بافت‌های سخت (استخوان) و نرم (اندام‌ها).

• ارزیابی سه‌بعدی: امکان بررسی دقیق ساختارهای پیچیده بدن.

• دامنه وسیع کاربرد: از تشخیص تومور و بیماری‌های قلبی گرفته تا بررسی آسیب‌های تروماتیک و بیماری‌های کلیوی و عروقی.

سی‌تی‌اسکن با قابلیت‌های نوین خود، همچنان به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و پرکاربردترین روش‌های تصویربرداری پزشکی شناخته می‌شود و با به‌روزرسانی مداوم فناوری‌ها، نقش کلیدی‌تری در تشخیص دقیق، سریع و ایمن بیماری‌های پیچیده ایفا می‌کند.